Wanneer uit een bodem pH test blijkt dat de pH-waarde van de grond te hoog is, dan is dit meestal geen reden voor zorg. Een te hoge pH-waarde kan er namelijk voor zorgen dat planten last krijgen van een ijzertekort, maar dit kun je vaak met een ijzer-bladvoeding oplossen. Alleen als je planten wilt gaan kweken die echt in een zure grond moeten groeien en het niet mogelijk is om deze bijvoorbeeld in een grote plantenbak te kweken, dan kun je proberen de pH-waarde van de bodem te verlagen. In dit artikel vertellen we hoe je grond op een biologisch goedgekeurde manier kunt proberen te verzuren.

De meeste planten groeien goed wanneer de pH-waarde van de bodem tussen de 5,5 en 8,0 pH ligt. Hier zijn wel enkele uitzonderingen op. Zo kunnen blauwe bessen, cranberry en Camellia struiken bijvoorbeeld slecht tegen een bodem met een pH-waarde boven de 5,5 pH. Zeker wanneer de pH-waarde van de grond waarin deze planten groeien ver boven de optimale bodem pH-waarde uit komt, kunnen deze planten problemen gaan vertonen. Meestal uit zich dat in planten met te kleine bladeren en planten waarbij de jonge bladeren geelgroen bladmoes hebben, maar wel nog groene nerven hebben. Dit komt, omdat de te hoge pH-waarde er voor zorgt dat deze planten te weinig ijzer uit de grond opnemen.

Het verlagen van de pH-waarde van grond is niet makkelijk, vooral niet wanneer het om originele, volle grond gaat. In de meeste gevallen is het advies dan ook om niet te proberen om de pH-waarde van te basische grond te verlagen en om eventuele problemen die hierdoor ontstaan anders op te lossen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door te kijken of ijzertekorten die ontstaan door een te hoge pH-waarde gecorrigeerd kunnen worden met een bladvoeding. Hiervoor zou je bijvoorbeeld DCM Olega kunnen gebruiken.

Ook kun je er voor kiezen om planten in een plantenbak te zetten, zodat je meer controle hebt over de samenstelling en pH-waarde van de grond waarin de wortels groeien. Het kan ook een optie zijn om een zuurminnende plant geplant in een grote kuip met daarin zuurdere grond in zijn geheel in de volle grond te planten, zodat het lijkt alsof de plant gewoon in de grond geplant is. Zorg er dan wel voor dat de kuip een paar grote drainage gaten in de bodem heeft, zodat overtollig water uit de wortelzone kan lopen.

Wanneer het echt nodig is om de grond te verzuren, dan is het allereerst de vraag of dit wel mogelijk is. Vaak hangt dit af van de reden waarom de grond te hoog is. Als de pH-waarde van de grond hoog is omdat er veel basisch organisch materiaal in de bodem zit of omdat er in het verleden veel kalkrijke meststoffen zijn gebruikt, dan is het meestal geen probleem om de pH-waarde van de grond te verlagen. Alleen wanneer de grond van nature veel kalk bevat, dan is het vaak onmogelijk om de pH-waarde voor een langere tijd te verlagen.

Om een idee te krijgen of het überhaupt mogelijk is om de pH-waarde van de grond te verlagen, kun je het beste de “bubbel test” doen. Op de pagina “De “Bubbel Test” Om De Hoeveelheid Calciumcarbonaat In De Grond Te Bepalen” staat uitgelegd hoe je deze eenvoudige test doet. Simpel gezegd doe je een theelepel grond in een bakje. Hierbij doe je een theelepel natuurazijn, uit de supermarkt. De mate waarin er bubbels ontstaan geeft je een grof idee van hoeveel calciumcarbonaat erin de bodem zit. Hoe minder bubbels er ontstaan, hoe groter de kans is dat het lukt om de pH-waarde van de grond te verlagen.

Voordat je de pH-waarde van de grond gaat verlagen, is het ook belangrijk om te controleren of de grond goed draineert en niet te compact is. Zelfs na een stevige regenbui of na een keer overenthousiast water geven mag er geen overtollig water in de wortelzone blijven staan. Dit is vooral belangrijk wanneer je de pH-waarde van de grond gaat verlagen met zwavel. Wanneer er onvoldoende zuurstof in de grond zit, dan zullen bacteriën elementaire zwavel in de grond namelijk omzetten in waterstofsulfide. Waterstofsulfide stink niet alleen enorm naar rotte eieren, maar is ook nog eens schadelijk voor plantenwortels.

Wanneer er niet te veel calciumcarbonaat in de grond zit, dan kun je proberen om de pH-waarde van de grond te gaan verlagen. Het gebruik van elementaire zwavel is hiervoor de meest effectieve biologisch goedgekeurde methode, ondanks dat zwavel op zichzelf geen zure stof is. Toch zorgt het toevoegen van elementaire zwavel ervoor dat de pH-waarde van de bodem langzaam daalt. Zwavel wordt namelijk door bacteriën omgezet in sulfaat en waterstofionen. De waterstofionen die vrijkomen zorgen ervoor dat het toevoegen van zwavel de bodem verzuurt.

Doordat zwavel door bacteriën omgezet moet worden voordat de pH-waarde van de grond naar beneden gaat, is het verzuren van de grond een langzaam proces. Het kost daarom meestal een jaar of langer om de pH-waarde van de grond één punt te verlagen. Zwavel wordt daarom vooral gebruikt om de pH-waarde van grond te verlagen voordat zuurminnende planten worden geplant of om te voorkomen dat de grond rondom zuurminnende planten te hoog wordt.

De hoeveelheid elementaire zwavel die je nodig hebt om de grond met 1,0 pH te verlagen is afhankelijk van de textuur van de grond:

• Zandgrond: 40 gram elementaire zwavel per vierkante meter of 16 milligram per liter grond
• Leemgrond: 100 gram elementaire zwavel per vierkante meter of 40 milligram per liter grond
• Kleigrond: 155 gram elementaire zwavel per vierkante meter of 62 milligram per liter grond
• Organische grond (bijv. potgrond): 155 gram elementaire zwavel per vierkante meter of 62 milligram per liter grond

Er zijn verschillende merken elementaire zwavel die je hier voor kunt gebruiken, zoals Jacob Hooy zwavelpoeder of Chempropak zwavelbloem. Zorg er in ieder geval altijd voor dat het product minimaal 95% elementaire zwavel bevat.

Over het algemeen werkt de zwavel alleen verzurend op de plek waar de zwavel is aangebracht. Dit betekent dat de zwavel minimaal door de bovenste 40 centimeter grond gemengd moet worden willen planten er profijt van hebben. Een ander voordeel van het mengen van de zwavel door de grond, in plaats van het bovenop de grond strooien, is dat het voor de bacteriën in de bodem makkelijker is om bij de zwavel te komen. Hierdoor zal de zwavel sneller afgebroken worden, en gaat het verzuren van de bodem net iets sneller.

Ondanks dat elementaire zwavel toegestaan is in de biologische landbouw, het veilig in gebruik is en het waarschijnlijk de meest effectieve manier is om de pH-waarde van de grond te laten dalen, is niet iedereen er fan van. Het wordt namelijk uit de natuur gemijnd, wat vrijwel altijd nadelige gevolgen heeft voor de natuur. Daarnaast is het ook nog eens duur. Daarom zou je kunnen experimenteren met een aantal experimentele methoden om de pH-waarde van de grond te verlagen. Hou er wel rekening mee dat deze methoden niet altijd werken, ook onbekende nadelige gevolgen kunnen hebben en niet altijd officieel zijn toegestaan in de biologische kwekerij.

Het gebruik van bronwater, grondwater en kraanwater is vaak een reden dat de pH-waarde van kweekgrond omhoog gaat. In de natuur is regenwater licht zuur, met een pH-waarde tussen de 5,0 en 5,5 pH. Dit komt, omdat water in de lucht reageert met koolstofdioxide, waardoor koolzuur (H₂CO₃) ontstaat. Onder natuurlijke omstandigheden zorgt het licht zure regenwater er voor dat kalksteen in de grond kan oplossen. Hierdoor lossen er calcium- en magnesiumionen op in de grond die planten vervolgens kunnen opnemen. Ook wordt het zuur dat in het regenwater zit geneutraliseerd door carbonaationen die vrijkomen door het oplossen van het kalksteen.

De chemische samenstelling van bijvoorbeeld kraanwater, bronwater of slootwater is vaak heel anders dan dat van regenwater. In sommige delen van Nederland en België is de pH-waarde van kraanwater bijvoorbeeld erg hoog. Door het gebruik van water dat niet afkomstig is uit wolken, kan de balans tussen de zure en basische stoffen in de grond verstoord raken. Wanneer de pH-waarde van de grond te hoog is, is het aan te raden om eens te kijken wat de pH-waarde is van het water dat je gebruikt om je planten te irrigeren. Dit kun je vaak met dezelfde testkit doen als waarmee je de pH-waarde van de grond mee hebt bepaald.

Als de pH-waarde van het water dat jouw planten krijgen te hoog is, maar de pH-waarde van de bodem is goed en de planten vertonen geen problemen, dan hoef je niets te doen. Er vinden dan waarschijnlijk voldoende verzurende processen plaats in de bodem die de hoge pH-waarde van het water corrigeren.

Stel dat de pH-waarde van de bodem nu wel veel te hoog is ten opzichte van de optimale grond pH-waarde van de planten die je probeert te kweken, dan kun je overwegen om er wel iets aan te doen, zeker wanneer de planten problemen vertonen. In dat geval kun je er allereerst voor kiezen om regenwater te gaan opvangen, zodat je de planten kunt besproeien met regenwater. Het opvangen van regenwater heeft niet alleen voordelen voor je planten, maar is ook nog eens beter voor het milieu dan het gebruik van kraanwater, omdat er minder water gezuiverd moet worden. Daarnaast helpt het om overbelasting van de drinkwatervoorziening te voorkomen in droge periodes. Uiteraard heb je voor het gebruik van regenwater wel ruimte nodig om bijvoorbeeld een regenton neer te zetten en heb je een toegankelijke regenpijp nodig die je op je wateropslagplaats kunt aansluiten.

Als het opvangen van regenwater geen optie is, dan kun je eventueel ook proberen om de pH-waarde van het water dat je gebruikt om je planten mee te besproeien te verlagen. Dit kun je doen met citroenzuur, en dan het liefst citroenzuur dat zonder genetisch gemodificeerde schimmels en planten is is geproduceerd. Pure citroenzuur is meestal namelijk niet afkomstig van citrusvruchten of andere planten, zoals de naam doet vermoeden. Het wordt meestal verkregen door de citroenzuur producerende Aspergillus niger schimmel op mais te laten groeien en het citroenzuur vervolgens doormiddel chemische processen uit het ferment te halen. Helaas wordt hierbij vaak gebruikgemaakt van een genetisch gemodificeerde schimmel en van genetisch gemodificeerd mais. Gelukkig is er inmiddels wel citroenzuur te koop dat niet gemaakt van van genetisch gemodificeerde schimmels en mais, maar dit is vaak erg duur.

Citroenzuur is een erg krachtig middel. Wanneer je poeder gebruikt om de pH-waarde van het irrigatiewater te verlagen, zoals citroenzuur poeder van Jacob Hooy, dan heb je waarschijnlijk minder dan een halve theelepel per vijf liter water nodig om de pH-waarde tussen de 5,0 en 5,5 pH te krijgen. Om te voorkomen dat het irrigatiewater te zuur is, is het daarom heel belangrijk om de pH-waarde van het water te testen voordat je het gebruikt.

Een veiligere optie om de pH-waarde van het irrigatiewater te verlagen is om een product zoals pH Down van Biobizz te gebruiken. Dit product bevat ook citroenzuur en is goedgekeurd voor de biologisch landbouw in de Verenigde Staten en de EU, door de Control Union. Toch kan het ook dan geen kwaad om de pH-waarde van het irrigatiewater even te testen met een pH teststrip voordat je het gebruikt.

Als alternatief voor pure citroenzuur zou je ook kunnen proberen om afval van (biologische) citroenen te gebruiken om de pH-waarde van de grond te verlagen. Deze zijn namelijk van nature rijk in citroenzuur. De meeste experimenten die citroenafval gebruikt hebben om de pH-waarde van grond te verlagen hebben gebruikgemaakt van gedroogd, fijngemalen afval. In dat geval was de pH-waarde van de grond na 12 weken ongeveer 1,0 pH lager wanneer er 2 gram gedroogd citroenafval werd gebruikt per 100 gram grond. Dit komt overeen met ongeveer 8 gram vers citrusafval per 100 gram grond.

Er zijn nog geen onderzoeken gedaan naar het effect van citrusafval op de pH-waarde van de volle grond. Omgerekend zou er volgens de experimenten in plantenbakken 6 tot 8 kilo gedroogd afval, of 24 tot 32 kilo vers afval, per vierkante meter nodig zijn om de pH-waarde van de grond één punt te laten zakken. Dit is natuurlijk erg veel, en heeft wellicht ook onbekende nadelige gevolgen voor de bodem, dus voorzichtigheid is geboden.

In het verleden werd er gedacht dat boomschors, houtsnippers, compost of oude koffie de pH-waarde van de grond zou kunnen verlagen. Dit is voor een hele korte tijd vaak waar. Wanneer er nieuw organisch materiaal aan de bodem wordt toegevoegd, dan zal de pH-waarde van de grond na een paar weken een korte tijd, meestal niet langer dan een maand, dalen. Dit komt doordat de samenstelling en grootte van de populatie micro-organismen in de grond veranderd als er opeens een grote hoeveelheid nieuw organisch materiaal aan de bodem wordt toegevoegd. Wanneer je naar het effect van boomschors, houtsnippers, compost of oude koffie op de lange termijn kijkt, dan zie je vaak dat de pH-waarde juist hoger wordt.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Barka, H. A. F., Benzaghta, M. A., & Kasheem, A. M. Effect of Different Organic Matters on Chemical Properties of Calcareous Soil.
• Belligno, A., Di Leo, M. G., Marchese, M., & Tuttobene, R. (2005). Effects of industrial orange wastes on soil characteristics and on growth and production of durum wheat. Agronomy for Sustainable Development, 25(1), 129-135.
• Gallegos-Cedillo, V. M., Álvaro, J. E., Capatos, T., Hachmann, T. L., Carrasco, G., & Urrestarazu, M. (2018). Effect of pH and silicon in the fertigation solution on vegetative growth of blueberry plants in organic agriculture. HortScience, 53(10), 1423-1428.
• Gharaie, H. (2008). Effect of lemon waste on soil pH and availability of micronutrient in calcareous soils of Fars province, southern Iran.
• Griffith, C. M., Woodrow, J. E., & Seiber, J. N. (2015). Environmental behavior and analysis of agricultural sulfur. Pest management science, 71(11), 1486-1496.
• Harman, M. Preparing Soil for Acid-loving Plants.
• Hart, J. M., Horneck, D., Stevens, R., Bell, N. N. C., & Cogger, C. G. (2003). Acidifying soil for blueberries and ornamental plants in the yard and garden west of the Cascade Mountain Range in Oregon and Washington.
• Hemmaty, S., Dilmaghani, M. R., & Naseri, L. (2012). Effects of sulfur application on soil pH and uptake of phosphorus, iron and zinc in apple trees. Journal of Plant Physiology and Breeding, 2(1), 1-10.
• Hendrickx, Y. (2011). Eindrapport Project 2011. Hoe kan de pH van de bodem verlaagd worden in een biologische teelt van kleinfruit? CCBT.
• Hendrickx, Y. (2012). Verlagen van de pH van de bodem in houtig kleinfruit. CCBT.
• Horneck, D. A., Wysocki, D. J., Hopkins, B. G., Hart, J. M., & Stevens, R. G. (2007). Acidifying soil for crop production: Inland Pacific Northwest.
• Kovar, J. L., & Grant, C. A. (2011). Nutrient cycling in soils: Sulfur.
• Locke, K. A., Horneck, D., Hart, J., & Stevens, R. (2006). Acidifying soil in landscapes and gardens east of the Cascades.
• Lopez, R. G., & Mickelbart, M. V. (2010). Alkalinity Management in Soilless Substrates (HO-242-W). Purdue Department of Horticulture and Landscape Architecture.
• López Mosquera, M. E., López Fabal, A., Illera Vives, M., & Seoane Labandeira, S. (2015). Use of elemental sulphur as an acidifying soil amendment for Brassica napus cultivation.
• Marey, S., & Shoughy, M. (2016). Effect of temperature on the drying behavior and quality of citrus peels. International Journal of Food Engineering, 12(7), 661-671.
• Najafpour, G. D. (2007). Chapter 12—production of citric acid. Biochemical Engineering and Biotechnology; Najafpour, GD, Ed.; Elsevier: Amsterdam, The Netherlands.
• Obreza, T. A., Alva, A. K., & Calvert, D. V. (1993). Citrus fertilizer management on calcareous soils. Gainesville, FL, USA: Cooperative Extension Service, University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences.
• Paulsen, H. M. (2005). Sulfur in organic farming. In Aspects of sulfur nutrition of plants; evaluation of China's current, future and available resources to correct plant nutrient sulfur deficiencies–report of the first Sino-German Sulfur Workshop (p. 105).
• Skwierawska, M., Zawartka, L., & Zawadzki, B. (1997). The effect of different rates and forms of sulphur applied on changes of soil agrochemical properties. extraction, 1(50).
• Wainwright, M. (1984). Sulfur oxidation in soils. Advances in agronomy, 37, 349-396.
• Walworth, J. (2006). Recognizing and treating iron deficiency in the home yard.
• Zhang, P. W., Huang, Y. Z., Fan, C., & Chang, T. K. (2020). Application of Waste Lemon Extract to Toxic Metal Removal through Gravitational Soil Flushing and Composting Stabilization. Sustainability, 12(14), 5751.