Van alle testen die je op de grond van de (moes)tuin kunt uitvoeren, is het doen van een pH test waarschijnlijk de meest belangrijke test. De pH-waarde heeft namelijk een grote invloed op de opname van voedingsstoffen uit de grond door planten. Ongeacht hoeveel stikstof, fosfor, kalium of microvoedingsstoffen je in de bodem stopt, als de pH-waarde te hoog of te laag is, dan zullen sommige voedingsstoffen niet opgenomen worden. Ook kan het zijn dat planten bij een te hoge of een te lage pH-waarde te veel metalen, zoals aluminium, opnemen. Voor dit artikel hebben we verschillende pH testen uitgeprobeerd, om te kijken welke geschikt zijn om de pH van de bodem te bepalen. Eerst vertellen we hoe je een grondmonster het beste kunt oplossen om de pH test op uit te voeren, en daarna vertellen we onze ervaring met de verschillende pH testen die we hebben uitgetest.

Een substantie, zoals de grond waar planten in leven, heeft alleen een pH-waarde wanneer het in contact komt met water. Tijdens het meten van de pH wordt er namelijk gekeken hoeveel waterstofionen (H⁺) er aan water toegevoegd of onttrokken worden door het toevoegen van een stof of substantie. Om de pH van de grond te kunnen bepalen, moet je dus eerst een grondmonster oplossen.

Er zijn talloze methoden om een grondmonster op te lossen, die elk hun eigen voor- en nadelen hebben. Wij raden aan om grondmonsters op te lossen in gedestilleerd water. Dit bevat geen kalk of andere stoffen die de pH meting kunnen beïnvloeden, maar is wel veilig in gebruik en goedkoop. De kans is groot dat je thuis al een fles gestileerd water hebt staan, bijvoorbeeld om het strijkijzer mee te vullen.

Om het grondmonster op te lossen weeg je eerst 10 gram droge grond af. Hiervoor kun je het beste een precisie weegschaal gebruiken die geschikt is voor kleine hoeveelheden. Daarna zet je de weegschaal weer op nul. Vervolgens voeg je 100 gram gedestilleerd water toe aan de grond. Dit mengsel roer je vervolgens voor vijf minuten goed door. Het roeren zorgt ervoor dat de waterstof ionen en neutraliserende stoffen, zoals kalkdeeltjes, vrij komen. Na het roeren moet het mengsel een uur trekken, zodat de stoffen in de grond de tijd hebben om in het water op te lossen. Als het grond-water mengsel een uur getrokken heeft, dan is het tijd om te filteren. Hiervoor kun je het beste een trechter en een koffiefilter voor gebruiken. Het filtraat, de vloeistof die uit de filter is gelopen, kun je gebruiken om de pH te testen.

Overigens zitten er bij de meeste pH testkit die speciaal gemaakt zijn voor het testen van de pH-waarde van de grond speciale instructies hoe je de grond moet oplossen. Het hangt er van de set af of er bijvoorbeeld gedestilleerd water in de kit zit, of een ander oplosmiddel, om de grond in op te lossen. Wanneer je een speciale pH testkit voor het testen van grond koopt, is het dus handig om van tevoren even te controleren of je wel of geen extra gedestilleerd water nodig hebt om de test uit te voeren en of je bijvoorbeeld zelf voor een trechter en een filter moet zorgen.

Om een idee te krijgen van hoe goed verschillende pH-testen werken, hebben we 17 verschillende pH-testen uitgeprobeerd op natuurazijn, met een pH-waarde tussen de 2,0 en 3,5 pH, ammonia, met een pH-waarde tussen de 11,0 en 11,5 pH, op een aftreksel van Pokon Turf, met een pH-waarde tussen de 3,5 en 4,5 pH, en op een aftreksel DCM Zaaien en Stekken Potgrond, met een pH-waarde tussen de 5,0 en 6,5 pH. In de grafiek hieronder zijn de uitslagen van de testen bij elkaar gevoegd. Mijn favoriete test is de pH-Fix teststrips van Macherey-Nagel.

Een pH teststrip bevat chemicaliën die van kleur veranderen wanneer ze met een bepaalde hoeveelheid waterstofionen in contact komen. De meeste moderne pH teststrips bestaan uit een strook plastic waarop één of meerdere testschijfjes zijn geplakt die van kleur veranderen. Wetenschappelijk onderzoek en ons eigen experiment laat zien dat pH teststrips met meerdere testschijfjes nauwkeuriger af te lezen zijn dan teststrips die maar uit één testschijfje bestaat. Van alle testschijfjes die wij zelf uitgeprobeerd hebben, waren de Macherey-Nagel pH-Fix 0-14 teststrips dan ook onze favoriet.

De pH-Fix teststrips van Macherey-Nagel, of vergelijkbare pH teststrips met vier verschillende testschijfjes zoals die van Merck Millipore, zijn naar mijn mening de beste keuze om de pH van de grond, of een andere vloeistof, te bepalen. De kleuren van de testschijfjes zijn erg duidelijk en komen goed overeen met de kleurenschaal. Ook lopen de testschijfjes niet uit, waardoor het aflezen zeer makkelijk gaat. Ook uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat er minder fouten worden gemaakt bij het aflezen van de pH van een vloeistof als een teststrip met meerdere testschijfjes werkt. Als ik deze teststrips nog eens zou kopen, dan zou ik alleen wel voor de Macherey-Nagel pH-Fix 4,5-10 gaan, omdat deze een nauwkeurigheid heeft van 0,5 pH in plaats van 1,0 pH zoals deze Macherey-Nagel pH-Fix 0-14 versie. Je krijgt dan een nog beter beeld van de pH status van de grond.

Deze teststrips heb ik van een brouwwinkel gekocht, van het merk Arsegan. Na een beetje speurwerk, kwam ik erachter dat dit eigenlijk ook Macherey-Nagel teststrips zijn van de Pehanon lijn. Volgens de instructies van Arsegan moest er een druppel te testen vloeistof op de middelste strip gelegd worden en kon de kleur daarna afgelezen worden. Bij de azijn heb ik dit op deze manier gedaan, maar ik vond het moeilijk om te zeggen of de pH volgens de teststrip 4,0, 3,0 of 2,0 pH was. In de instructies van Macherey-Nagel stond dat de teststrip helemaal in de vloeistof gedoopt moest worden om de pH goed te kunnen aflezen. Dit hielp wel wat, maar ik vond het nog steeds niet zo duidelijk als de pH-Fix strips. Volgens de beschrijving van Macherey-Nagel zijn deze strips speciaal gemaakt om de pH van gekleurde oplossingen te bepalen. Door de hele strip, die dus ook de kleurenschaal bevat, in een vloeistof te dopen weet je dan hoe de kleuren eruit zien als je bijvoorbeeld de pH van rode wijn wilt bepalen. Voor het testen van de pH van de bodem zou ik zeggen dat deze pH teststrips te duur zijn voor het resultaat dat je krijgt, maar voor het bepalen van de pH van gekleurde vloeistoffen zou ik deze teststrips zeker overwegen, omdat er maar weinig pH testen zijn die hiervoor geschikt zijn.

Van alle budget pH testen die ik heb geprobeerd, is het Jin Li Da pH testpapier een van de beste. Het grote nadeel van dit pH-testpapier, en van alle andere die ik uitgeprobeerd heb, is dat de kleur van het droge, ongebruikte papier vrijwel dezelfde kleur heeft als de kleur die bij de pH van de meeste soorten grond hoort. In azijn en ammonia kun je de pH goed af lezen, maar bij de turf en zaaigrond was het bijna niet te zeggen of het om 4,0, 5,0 of 6,0 pH ging. Voor het doen van experimentjes is dit testpapier dus best goed, maar voor het testen van de pH van de bodem is het resultaat te twijfelachtig.

Dit pH-testpapier werkte redelijk. Het papier verkleurde zoals verwacht, maar de kleuren waren erg licht. Hierdoor was het in vergelijking met andere soorten testpapier moeilijk om te bepalen om welke pH-waarde het ging. Ik zou zelf eerder voor pH-testpapier kiezen dat iets donkerder kleurt, zodat het makkelijker is om de resultaten af te lezen.

Ik moet zeggen dat de resultaten van mijn zelfgemaakte pH-testpapier niet tegenviel in vergelijking met de twee soorten testpapier die ik gekocht had. Net als bij de andere twee soorten testpapier zit het probleem er vooral in dat de kleur die bij de pH-waarde van de meeste soorten grond hoort hetzelfde is als de kleur die het papier standaard heeft. Hierdoor is het moeilijk in te schatten of de strip gewerkt heeft. Ook kan de zelfgemaakte kleurenkaart nog wat beter afgestemd worden op het resultaat. Kortom, de zelf gemaakte teststrips kunnen je in ieder geval wat vertellen over extreme pH-waardes, maar is voor het bepalen van de pH-waarde van een grondmonster net niet gevoelig genoeg.

De Stelzner pH bodem Test-Kit is te koop met en zonder filters, een test bakje en een trechter. Als je zelf geen hulpmiddelen in huis hebt om de grond op te lossen en te filteren, dan is dit een leuk setje. Echter, de teststrips lijken identiek aan de Macherey-Nagel pH-Fix strips. Het enige verschil is dat de kleurenschaal van Stelzner een stuk slechter afgedrukt is en maar van pH 4,0 tot pH 8,0 loopt. Ook zijn de meegeleverde instructies van deze kit in het Duits, wat het toch net iets moeilijker maakt om alles te begrijpen. Het aflezen wordt een stuk makkelijker als je wel een goede kleurenschaal tot je beschikking hebt en als de instructies in het Nederlands of Engels zijn geschreven, dus persoonlijk zou ik de Macherey-Nagel pH-Fix strips verkiezen boven deze set van Stelzner.

Het bereik van de pH test van deze waterteststrip is helaas te klein om een goed beeld te krijgen van de pH-waarde van de grond. Ook komt de kleur niet goed overeen met de kleuren van de kleurenschaal. Voor het bepalen van de pH-waarde van de grond zou ik deze teststrip dus niet adviseren.

Het bereik van de pH test van deze aquariumwater teststrip is helaas te klein om de pH van wat zuurdere grond te bepalen. Hierdoor lijkt het alsof een zuurdere grond een pH-waarde van 6,0 pH zou hebben, terwijl dat waarschijnlijk niet het geval is. Voor het bepalen van de pH-waarde van de bodem is deze teststrip dus niet geschikt.

Het bereik van de Aquaforte teststrip is helaas te klein om de pH-waarde van de grond te bepalen. Om er zeker van te zijn dat je grond niet zuurder dan pH 5,5 is kun je deze teststrips daarom beter niet gebruiken. Daarnaast is de kleurenschaal vrij slecht geprint, waardoor deze teststrips ook voor andere toepassingen minder geschikt is.

Net als bij veel pH testen die bedoeld zijn voor het meten van de pH-waarde van aquariumwater, was het bereik van de pH test van de JBL Pro Aquatest te klein om een zure grond te identificeren. Het gebruik van deze test viel wat tegen. Ondanks dat JBL een bekend merk is, leken de teststrips van slechte kwaliteit in de zin dat de testschijfjes enorm uitlopen. Hierdoor is het moeilijker om de kleur te bepalen.

Ook de pH testschijfjes van de teststrips van de Tetra Test 6in1 hadden helaas een te klein bereik om de pH-waarde van de grond te bepalen. Daarnaast liepen deze testschijfjes ook erg uit, waardoor het aflezen van de uitslag soms wat moeilijk was.

Er zijn verschillende pH testen waarbij je een poeder en/of vloeistof aan de te testen substantie moet toevoegen om te bepalen wat de pH-waarde is. Over het algemeen zijn deze pH testen niet preciezer dan een pH test die met een goede teststrip wordt gedaan. Ook zijn deze pH testen vaak minder veilig, vooral als er poeder gebruikt worden. Zowel qua moeite, veiligheid en precisie doen de poeder en vloeistof pH testen het dus vrijwel altijd onder voor pH teststrips. Wanneer je van plan bent om een nieuwe pH testkit te kopen, dan is ons advies dus om niet voor een kit te kiezen die poeders en/of vloeistoffen gebruikt.

Het bereik van de Sera pH test loopt van 4,5 tot 9,0 pH. Hierdoor was het bereik net te klein om de pH-waarde van de azijn en de ammonia goed weer te geven, maar waarschijnlijk wel toereikend voor het bepalen van de pH-waarde van de meeste soorten grond. De test is eenvoudig uit te voeren, je voegt 5 milliliter water toe, in het geval van een bodemtest het filtraat dat ontstaat door het oplossen van de grond, en daaraan voeg je een aantal druppels van de pH indicator toe. De kleur van de vloeistof verteld wat de pH-waarde van de vloeistof is. Mijn eerste keuze voor het bepalen van de pH-waarde van de grond zijn nog steeds de teststrips van Macherey-Nagel, maar deze vloeibare test is een goed alternatief. Deze pH test van Sera is waarschijnlijk ook een leuke set om biologie en scheikunde experimentjes mee te doen, omdat het net iets meer "sciency" voelt dan een teststrip.

Na het testen van de stikstof test uit de Garland Soil Test Kit, hebben we nu ook de pH test uitgeprobeerd. In principe is de test prima te doen, maar het kost wel meer moeite dan het gebruik van een teststrip of de Sera pH test, omdat je hier niet alleen een vloeibare pH indicator, maar ook een poeder moet toevoegen. Nu is dit natuurlijk geen groot probleem, maar wat wel een probleem is, is het beperkte bereik van de test. De kleurenschaal loopt maar van 4,5 tot 7,0 pH. Vooral als je veel en vaak kalk gebruikt, of van nature een kalkrijke grond hebt, dan weet je niet waar je aan toe bent met deze test. Kortom, er zijn betere alternatieven voor deze test.

De zelfgemaakte rode kool indicator vloeistof is vooral leuk als experiment, maar minder geschikt om een goed beeld te krijgen van de pH-waarde van de bodem. Wanneer je graag geld wilt besparen en zelf je pH test wilt maken, dan kun je beter teststrips maken van de rode kool vloeistof, want de vloeistof ruikt nogal sterk naar kool. Ook is het aan te raden om een kleurenschaal te maken op basis van de vloeistof of de teststrip die je zelf hebt gemaakt, want als je vloeistof wat donkerder of lichter is, dan komen de kleuren vaak niet overeen met een kleurenschaal van het internet.

Van alle pH-testen die speciaal gemaakt zijn om de pH-waarde van de bodem te bepalen, is de ECOstyle pH-bodemtest waarschijnlijk de meest bekende. Ondanks dat deze test op veel plekken te koop is, viel de test bij ons erg tegen. De test begint met het toevoegen van wat grond en gedestilleerd water, wat mee geleverd wordt. Vervolgens moet er een "tablet" toegevoegd worden. Helaas is dit "tablet" geen tablet, maar poeder in een pillen strip. Ondanks dat ik de test een paar keer heb uitgevoerd, heb ik nog geen manier gevonden om te voorkomen dat het poeder niet alleen in het meegeleverde testbuisje, maar overal ligt. Daarbij komt ook nog eens dat de test maar een bereik tussen de 4,0 en 7,0 pH heeft. Hierdoor kun je een vertekend beeld krijgen als je bijvoorbeeld planten kweekt die veel kalk nodig hebben.

Eerder hebben we al de stikstof test van The Good Life Soil Test Kit geprobeerd. Net als bij de stikstof test is ook de pH test moeilijk en potentieel gevaarlijk om uit te voeren. Op het eerst oog lijkt deze bodemtest heel makkelijk, want er zitten capsules in. Helaas maken de capsules het uitvoeren van de test moeilijk. De capsules moeten namelijk geopend worden, omdat alleen de inhoud van de capsule in het testbuisje gedaan moet worden. Ook moet de lege capsule gebruikt worden als "schep" om de hoeveelheid grond af te meten. De poeder verstuift snel en er is geen informatie over wat de gevolgen zijn van het inademen van de inhoud van de capsules. Het is daarom af te raden om deze test te gebruiken.

Digitale pH-meters geven meestal een exactere weergave van de pH-waarde van een vloeistof dan een pH teststrip of een pH test die op basis van indicator vloeistoffen of poeders werkt. Daar staat tegenover dat digitale pH-meters regelmatig onderhoud nodig hebben, ook als ze niet gebruikt worden, en prijzig zijn. Voor de meeste hobbyisten heeft het daarom geen meerwaarde om een digitale pH-meter te kopen. Wanneer je een beetje handig bent met de computer, dan kun je als hobbyist beter overwegen om zelf een digitale pH-meter te maken met behulp van een microcontroller. Dit is vaak goedkoper dan een kant-en-klare pH-meter.

De MW804 pH meter van Milwaukee zou exacter moeten kunnen aangeven wat de pH-waarde is van een vloeistof dan een teststrip of een poeder of vloeibaar pH test. De digitale pH tester is wel een stuk duurder dan andere pH testen en vergt ook wat onderhoud. Zo moet de meter regelmatig gekalibreerd worden. Daarnaast hebben wij het vermoeden dat deze sensor eigenlijk in een bewaarvloeistof gehouden moet worden, maar hier wordt in de handleiding niets over gezegd, behalve dat er wordt verteld dat een bewaarvloeistof een accessoire is. Om eerlijk te zijn vond ik het niet erg fijn om met de Milwaukee MW804 te werken. Ik zou zelf eerder kiezen voor een microcontroller in combinatie met een pH meter. Dit is goedkoper en je hebt een beter idee of zo'n zelf gebouwde meter doet wat het zou moeten.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Anderson, N. P., Hart, J. M., Sullivan, D. M., Hulting, A. G., Horneck, D. A., & Christensen, N. W. (2013). Soil acidity in Oregon: Understanding and using concepts for crop production.
• Faber, B. A., Downer, A. J., Holstege, D., & Mochizuki, M. J. (2007). Accuracy varies for commercially available soil test kits analyzing nitrate–nitrogen, phosphorus, potassium, and pH. HortTechnology, 17(3), 358-362.
• Metheny, N. A., Gunn, E. M., Rubbelke, C. S., Quillen, T. F., Ezekiel, U. R., & Meert, K. L. (2017). Effect of pH test-strip characteristics on accuracy of readings. Critical care nurse, 37(3), 50-58.
• Miller, R. O., & Kissel, D. E. (2010). Comparison of soil pH methods on soils of North America. Soil Science Society of America Journal, 74(1), 310-316.
• Thomas, G. W. (1996). Soil pH and soil acidity. Methods of soil analysis: part 3 chemical methods, 5, 475-490.