De meeste fruitbomen kunnen vanaf een jonge leeftijd eens per jaar gesnoeid worden om de oogst te verbeteren. Bij citrusbomen is dit anders. In veel gevallen zal de citrusboom in de jaren na een snoeibeurt minder goed bloeien en de jonge citrusvruchten vroegtijdig verliezen. In de meeste gevallen is het dan ook niet aan te raden om delen van de citrusboom af te knippen. In dit artikel vertellen we waarom een citrusboom vaak slecht reageert op snoeien, in welke gevallen je eventueel wel zou kunnen snoeien en hoe je de citrusboom dan kunt snoeien. 

Wanneer de citrusboom voldoende water, plantenvoeding en licht krijgt, dan zal de citrusboom overdag meer energie, in de vorm van glucose, aanmaken dan er in vierentwintig uur wordt verbruikt om te overleven. De energie die over is, wordt in de vorm van suiker en zetmeel in de bladeren van de citrusboom opgeslagen. Zodra de citrusboom gaat groeien of wanneer de citrusboom aangevallen wordt door insecten of een ziekteverwekker, wordt de energievoorraad aangesproken.

Het kost de citrusboom veel energie om te bloeien en om citrusvruchten te creëren. Voor sommige processen die nodig zijn voor het produceren van bloemen en citrusvruchten is zelfs meer energie nodig dan de citrusboom onder ideale omstandigheden in vierentwintig uur. In dat geval worden de opgeslagen zetmelen en suikers gebruikt om de bloei en de vorming van de citrusvruchten tot een succes te maken.

De energievoorraad in de citrusboom wordt ook gebruikt om te herstellen van insecten plagen, ziektes en ongelukken. De opgeslagen energie wordt dan gebruikt om nieuwe cellen aan te maken om kapotte cellen te vervangen. Ook wordt het gebruikt om extra afweer stoffen, zoals essentiële oliën, aan te maken die de insecten of de ziekteverwekker kunnen verjagen. Voor de toekomstige gezondheid van de citrusboom is het dus belangrijk dat de citrusboom een grote voorraad aan energie heeft.

Wanneer de citrusboom gesnoeid wordt, dan worden niet alleen het aantal “fotosynthese fabriekjes” die in de bladeren zitten verminderd, maar wordt er ook een deel van de energievoorraad weg gehaald. In veel gevallen is het daarom een slecht idee om een citrusboom te snoeien. Wanneer je toch vindt dat de citrusboom een knipbeurt nodig heeft, dan is het belangrijk om dit alleen te doen wanneer de citrusboom in top conditie is en nooit te veel af te snoeien.

Wanneer een citrusboom gesnoeid wordt, dan wordt een deel van de opgeslagen suikers en zetmelen verwijderd. De citrusboom moet deze reserves weer snel aanvullen, om voldoende energie te hebben om nieuwe bloemen te krijgen en zichzelf te beschermen tegen insecten en ziekteverwekkers. Ook moet de citrusboom in de delen die niet worden afgeknipt nog voldoende energie hebben om nieuwe takken en bladeren te kunnen laten groeien. Het is dus belangrijk dat de citrusboom in top conditie is voordat deze gesnoeid wordt.

Citrusbomen zijn pas volwassen wanneer ze ongeveer tien jaar oud zijn. Op dat moment groeien ze minder hard en steken ze meer energie in het produceren van citrusvruchten. De citrusbomen die in de tuincentra verkocht worden zijn meestal één tot twee jaar oud. Deze citrusboompjes moeten dus nog acht tot negen jaar groeien, voordat ze volwassen zijn. Dit is ook het geval wanneer er al veel citrusvruchten aan de plantjes lijken te hangen. Veel kwekers gebruiken namelijk extra pepmiddelen om de boompjes extra veel vruchten aan de jonge citrusbomen te laten krijgen, zodat ze er aantrekkelijk uitzien voor de klant. Vaak zijn deze nieuwe citrusboompjes ook nog eens drastisch gesnoeid, zodat ze makkelijk vervoerd kunnen worden en zodat de vruchten beter uit komen. Helaas is het voor citrusbomen die nog maar een paar jaar oud zijn, slecht om gesnoeid te worden. Hierdoor zijn deze nieuwe citrusboompjes gevoeliger voor stress, insecten en ziektes en geven ze de komende jaren juist minder vruchten.

In de eerste jaren na de aankoop, is het beter om de citrusboom niet te snoeien. Hierdoor kan de jonge citrusboom herstellen van de snoeibeurt die de kweker heeft gedaan, en kan de citrusboom eerst groter groeien. Een goed verzorgde citrusboom kan namelijk tientallen jaren oud worden. Door vier tot zes jaar na de aankoop niet te snoeien en de citrusboom te stimuleren om een mooie kroon en een gezond wortelstelsel te krijgen, gaat de citrusboom veel langer mee. Ook zal een citrusboom met een grote, volle kroon in de toekomst meer en betere citrusvruchten geven.

Voordat je iets van de oudere citrusboom af gaat knippen, is het belangrijk om eerst kritisch naar de verzorging van de citrusboom te kijken. De energievoorraden die worden weggeknipt, moeten immers weer worden aangevuld. Ook moet de citrusboom in een goede conditie zijn, omdat de citrusboom tijdelijk minder reserves zal hebben om zich af te weren tegen insectenplagen of ziektes.

Voordat je gaat snoeien is het vooral belangrijk om te bepalen of de citrusboom het hele jaar door voldoende licht krijgt. In Nederland en België moeten citrusbomen in ieder geval in de herfst en winter onder een kweeklamp worden gezet. In deze seizoenen is het een groot deel van de tijd buiten zelfs te donker voor een citrusboom, laat staan in onze donkere huizen. Wanneer de citrusboom in de afgelopen twaalf maanden een periode te weinig licht heeft gekregen, dan is het af te raden om de citrusboom te snoeien.

Een teken dat de citrusboom voorlopig niet gesnoeid mag worden is de aanwezigheid van takken die op zoek zijn naar licht. Citrusbomen die te weinig licht krijgen, hebben vaak lange takken met hele grote, maar dunne, bladeren die ver uit elkaar staan en meestal licht groen van kleur zijn. Deze takken zien er vaak wat onsierlijk uit, omdat ze ver uit de kroon groeien. Hierdoor zijn velen geneigd om de citrusboom te gaan snoeien. Wanneer de citrusboom takken heeft met bladeren die groter zijn dan verwacht en verder uit elkaar staan gebruikelijk is het af te raden om te snoeien. In dit geval is het belangrijk om de citrusboom eerst een jaar lang van voldoende licht te voorzien voordat de uitstekende takken worden afgeknipt.

Naast de hoeveelheid licht, is het belangrijk dat de citrusboom in het afgelopen jaar voldoende water en plantenvoeding heeft gekregen. Wanneer de citrusboom stress ervaar door een tekort aan water of elementen, dan zijn de energievoorraden in de citrusboom kleiner. Dit komt omdat de meeste tekorten ervoor zorgen dat er in de bladeren van de citrusboom minder fotosynthese kan plaats vinden. Vertoont de citrusboom tekenen van een tekort, zoals verkleurde of vervormde bladeren, dan is het beter om voorlopig niet te snoeien.

Als laatste is het belangrijk dat de citrusboom het afgelopen jaar niet geleden heeft onder een insectenplaag of aan een ziekte. De energievoorraad van de citrusboom neemt hier namelijk door af. Wanneer de citrusboom een korte tijd na het genezen wordt gesnoeid, dan heeft de citrusboom minder bladeren om de energievoorraden weer aan te vullen. Bij een volgende tegenslag, is de kans dan kleiner dat de citrusboom kan herstellen.

Ornamentele citrusbomen hoeven over het algemeen niet gesnoeid te worden. Wanneer de citrusboom goed verzorgd wordt, dan groeit de kroon van de citrusboom vrij gelijkmatig. Als er toch een enkele tak is die uit het gareel groeit, dan trekt deze bij de volgende groeispurt meestal bij. Kun je niet zo lang wachten om de kroon weer in vorm te krijgen, dan kun je besluiten om de citrusboom toch te snoeien.

Wanneer de citrusboom oud genoeg is, in goede conditie verkeert en goed verzorgd wordt, dan kun je de citrusboom dus snoeien als je dat echt wilt. Doe dit maximaal één keer per jaar, en het liefst nog minder vaak. De beste tijd om te snoeien is na de oogst, wanneer er geen citrusvruchten meer aan de citrusboom hangen. Citrusvruchten trekken namelijk een grote hoeveelheid suikers uit de bladeren. Door te snoeien wordt het aantal bladeren en daarmee de voorraad suikers verkleind. Hierdoor zal de citrusboom in het beste geval er langer over doen om de de vruchten te laten rijpen en zullen ze vaak van slechtere kwaliteit zijn. In het ergste geval wordt de energievoorraad zo klein door de combinatie van het snoeien en de citrusvruchten die nog aan de takken hangen, dat de citrusboom niet meer bestand is tegen kleine tegenslagen.

Er zijn twee manieren van citrusbomen snoeien: Je kunt het uiteinde van een groot aantal takken verwijderen. Hierdoor maakt de citrusboom een hormoon aan dat er voor zorgt dat de takken gaan vertakken. De citrusboom wordt hierdoor voller en compacter. Je kun ook een enkele tak helemaal verwijderen, tot op de stam. Hierdoor wordt de citrusboom juist gestimuleerd om langere takken te krijgen. De citrusboom wordt hierdoor groter en luchtiger.

Ongeacht de manier waarop de citrusboom gesnoeid wordt, is het belangrijk om nooit te veel te snoeien. Het is aan te raden om maximaal 15% van de kroon te verwijderen. Probeer de hoeveelheid die je van de citrusboom af snoeit altijd zo veel mogelijk te beperken. Hoe minder je snoeit, hoe beter het voor de citrusboom is.

Er zijn onderzoeken die laten zien dat sommige citrusbomen meer bloemen en vruchten geven na een grondige snoei beurt. Wij raden aan om deze adviezen niet te volgen. De meeste ornamentele citrusbomen zijn namelijk kleiner zijn en worden onder minder ideale omstandigheden gehouden dan de citrusbomen in die onderzoeken. Hierdoor is de kans een stuk groter dat jouw eigen citrusboom een grote snoeibeurt niet overleeft.

Citrusbomen zijn gevoelig voor de verhouding tussen de hoeveelheid koolhydraten en de hoeveelheid stikstof in de plant. Wanneer deze verhouding in balans is, dan steekt de citrusboom veel energie in het produceren van bloemen en vruchten en minder in het krijgen van nieuwe bladeren. Wanneer er meer stikstof dan koolhydraten in de citrusboom aanwezig zijn, dan steekt de citrusboom juist veel energie in het krijgen van nieuwe bladeren en takken, en niet in het krijgen van bloemen en vruchten. Om te voorkomen dat de citrusboom alleen maar groter wordt na het snoeien, is het belangrijk om de hoeveelheid stikstof die je geeft aan te passen.

Om te voorkomen dat de citrusboom onnodig snel gaat groeien, is het beter om in de maand voor het snoeien geen stikstof te geven. In de drie maanden na het snoeien, verminder je de hoeveelheid stikstof met het percentage dat je van de kroon hebt afgeknipt. Stel dat je 10% van de kroon hebt afgeknipt, dan geef je dus 10% minder stikstof dan de citrusboom zou moeten krijgen volgens de bemestingstabel voor citrusbomen.

Insecten, zoals schildluizen, ziektes, zoals Phytophthora, en kou kunnen ervoor zorgen dat delen van de takken afsterven. Vaak zien deze dode takken er onsierlijk uit, waardoor velen geneigd zijn om naar de snoeischaar te grijpen. Ondanks dat de citrusboom er vaak slecht uitziet na een plaag, ziekte of vorstschade, is het belangrijk om nog minimaal zes maanden nadat de plaag of ziekte bestreden is of nadat de vorst is geweken te wachten met snoeien. In deze periode wordt het pas echt duidelijk welke takken herstellen en welke niet.

Wanneer de citrusboom dan eindelijk gesnoeid mag worden, dan knip je de tak net in het levende hout af. Hierdoor wordt de citrusboom gestimuleerd om nieuwe bladeren te krijgen. Zorg er zeker nu voor dat de snoeischaar goed ontsmet wordt voor het knippen en dat de wonden worden behandeld met wonderpasta. De herstellende citrusboom heeft namelijk minder kracht om nieuwe ziektes te bestrijden. Geef de citrusboom het jaar nadat delen van de takken zijn afgestorven de tijd om te herstellen.

Het kweken van citrusbomen gaat meestal goed, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over jouw citrusboom, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus gastenboek. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Alexander, D. M., & Maggs, D. H. (1971). Growth responses of sweet orange seedlings to shoot and root pruning. Annals of botany, 35(1), 109-115.
• Argyle, D. B. (1963). Pruning citrus trees. 2. Pruning the mature tree. Journal of the Department of Agriculture, Western Australia, Series 4, 4(9), 573-579.
• Bacon, P. E. (1981). The effect of hedging time on regrowth and flowering of mature Valencia orange trees. Australian Journal of Agricultural Research, 32(1), 61-68.
• Bean, R. C., Porter, G. G., & Steinberg, B. M. (1961). Carbohydrate metabolism of citrus fruits II. Oxidation of sugars by an aerodehydrogenase from young orange fruits. Journal of Biological Chemistry, 236(5), 1235-1240.
• Bevington, K. B. (1980). Response of valencia orange trees in Australia to hedging and topping. In Proceedings of the Florida State Horticultural Society (Vol. 93, pp. 65-66).
• Bharad, S. G., & Tayde, G. S. (1998). Effect of Severity and Time of Pruning on Growth, Flowering and Fruit Set of Hasta Bahar in Acid Lime. RESEARCH JOURNAL-PUNJABRAO KRISHI VIDYAPEETH, 22, 191-195.
• Burns, R., Boswell, S., Wear, S., & McCarty, C. (1975). A Comparison of Two Pruning Methods: On mature lemon trees. California Agriculture, 29(12), 16-17.
• Castle, W. S. (1983). Antitranspirant and root and canopy pruning effects on mechanically transplanted eight-year old ‘Murcott’citrus trees. J. Amer. Soc. Hort. Sci, 108(6), 981-985.
• Ghosh, A., Dey, K., Bhowmick, N., Ghosh, S. K., Bandyopadhyay, S., Medda, P. S., & Ghosh, A. (2017). Lemon cv. Assam lemon (Citrus limon Burm.) quality and soil-leaf nutrient availability affected by different pruning intensities and nutrient management. Current Science, 112(10), 2051.
• Eissenstat, D. M., & Duncan, L. W. (1992). Root growth and carbohydrate responses in bearing citrus trees following partial canopy removal. Tree Physiology, 10(3), 245-257.
• Goldschmidt, E. E. (1997). Basic and practical aspects of citrus trees’ carbohydrate economy. Citrus Flowering & Fruiting Short Course Proceedings, April, 9-10.
• Goldschmidt, E. E. (1999). Carbohydrate supply as a critical factor for citrus fruit development and productivity. HortScience, 34(6), 1020-1024.
• Grati, T & Hellali, R & Rezgui, S & Ben Mimoun, Mehdi. (2017). Impact of hedging on Washington Navel citrus trees. Journal of Applied Horticulture. 19. 8-14. 
• Hamdy, A. E. (2016, September). Effect of pruning severity on yield and fruit quality of two mandarin cultivars. In VI International Symposium on Tropical and Subtropical Fruits 1216 (pp. 135-144).
• Iglesias, D. J., Tadeo, F. R., Primo-Millo, E., & Talon, M. (2003). Fruit set dependence on carbohydrate availability in citrus trees. Tree physiology, 23(3), 199-204.
• Ingle, H. V., Zambre, S. G., & Shinde, B. B. (2005). Effect of severity of pruning on growth, yield and quality of old acid lime trees. Agricultural Science Digest, 25(2), 127-129.
• Intrigliolo, F., & Roccuzzo, G. (2011). Modern trends of Citrus pruning in Italy. Advances in Horticultural Science, 187-192.
• Kallsen, C. E. (2005). Topping and manual pruning effects on the production of commercially valuable fruit in a midseason navel orange variety. HortTechnology, 15(2), 335-341.
• Krajewski, A. J., & Krajewski, S. A. (2010, November). Canopy management of sweet orange, grapefruit, lemon, lime and mandarin trees in the tropics: Principles, practices and commercial experiences. In I International Symposium on Tropical Horticulture 894 (pp. 65-76).
• Lin, S. Y., & Chen, I. Z. (2010, August). Heavy pruning effects on flower buds formation of Citrus microcarpa Bunge and Fortunella margarita swing. In VI International Symposium on Banana: XXVIII International Horticultural Congress on Science and Horticulture for People 928 (pp. 267-272).
• Mahesha, M., & Singh, S. R. (2018). Effects of ga3 and shoot pruning on flowering and yield in Assam lemon (Citrus limon Burm. f.). Bangladesh Journal of Botany, 47(3), 509-514.
• Mehouachi, J., Serna, D., Zaragoza, S., Agusti, M., Talon, M., & Primo-Millo, E. (1995). Defoliation increases fruit abscission and reduces carbohydrate levels in developing fruits and woody tissues of Citrus unshiu. Plant Science, 107(2), 189-197.
• de Medeiros, L. F., Mendonça, V., de Almeida, A. L. C., de Araújo Oliveira, L. A., & Paula, Y. C. M. (2009). PRODUCTION AND QUALITY ‘PONKAN’TANGERINE TREE AFTER RECOVERING PRUNING. Revista Caatinga, 22(3).
• Morales, P., Davies, F. S., & Littell, R. C. (2000). Pruning and Skirting Affect Canopy Microclimate, Yields, and Fruit Quality ofOrlando'Tangelo. HortScience, 35(1), 30-35.
• Pavani, K., Mishra, S., Dash, D. K., & Vaka, D. V. (2018). Effects of pruning and chemicals on growth behaviour of acid lime (Citrus aurantifolia Swingle) cv. Kuliana lime. IJCS, 6(6), 1959-1963.
• Phillips, R. L. (1979). Hedging and topping citrus in high-density plantings [Pruning]. In Proceedings of the Florida State Horticultural Society.
• Salama, T. S. (2018). Effect of some pruning treatments on Olinda orange. CU Theses.
• Singh, J., Dashora, L. K., Bhatnagar, P., & Singh, B. (2016). Impact of pruning on rejuvenation of declining Nagpur mandarin (Citrus reticulata Blanco.) orchard. Indian J. of Agroforestry Vol, 18(1), 53-57.
• Syvertsen, J. P. (1994). Partial shoot removal increases net CO2 assimilation and alters water relations of Citrus seedlings. Tree Physiology, 14(5), 497-508.
• Tucker, D. P. H., Wheaton, T. A., & Muraro, R. P. (1994). Citrus tree pruning principles and practices. University of Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, EDIS.
• Wheaton, T. A., Whitney, J. D., Castle, W. S., Muraro, R. P., Browning, H. W., & Tucker, D. P. H. (1995). Citrus scion and rootstock, topping height, and tree spacing affect tree size, yield, fruit quality, and economic return. Journal of the American Society for Horticultural Science, 120(5), 861-870.
• Wheaton, T. A., Whitney, J. D., Castle, W. S., Muraro, R. P., Browning, H. W., & Tucker, D. P. H. (1995). Tree vigor important in citrus tree spacing and topping. In PROCEEDINGS-FLORIDA STATE HORTICULTURAL SOCIETY (Vol. 108, pp. 63-68). FLORIDA STATE HORTICULTURAL SOCIETY.
• Whitney, J. D., Wheaton, T. A., Castle, W. S., & Tucker, D. P. H. (1983). Citrus tree size management affects fruit yields and mechanical harvesting efficiency. TRANSACTIONS of the ASAE, 26(3), 704-0709.
• Wright, G. C., & Kelly, J. (2008). Pruning citrus.