Citrusbomen Verzorgen: Water Geven

citrusbomen water geven

Citrusbomen zijn in de afgelopen eeuwen vooral gekweekt in zeer hete en droge gebieden. Citrusbomen zijn hierdoor zeer goed in staat om uit droge gronden toch nog water op te nemen en om te voorkomen dat er te veel water uit hun bladeren verdampt. Helaas zijn ze vrijwel niet aangepast aan het leven in zeer natte gronden, waardoor het leven in slecht gedraineerde plantenbak soms zwaar kan zijn voor een citrusboom. In dit artikel vertellen we eerst wat meer over de reden waarom citrusbomen zo gevoelig zijn voor een te natte bodem en daarna vertellen we wanner en hoeveel je een citrusboom het beste water kan geven.

Te natte grond voorkomen

Wanneer de grond waarin de citrusboom is geplant te nat wordt, dan wordt vrijwel alle lucht uit de grond geduwd. De wortels van een citrusboom kunnen hierdoor geen zuurstof opnemen, waardoor de cellen in de wortels letterlijk stikken. Hierdoor zijn de wortels slechter in staat om de rest van de citrusboom van water en voedingsstoffen te voorzien. Ook gebeurt het vaak dat vervelende ziekteverwekkers, zoals Phytophthora, de wortels van een citrusboom binnen dringen nadat de grond rondom de wortels te nat is geweest. Dit komt, omdat de weerstand van de wortels door het zuurstofgebrek omlaag gaat.

citrus verdorde bladeren
Wanneer de citrusboom alleen last heeft van waterstress, dan kunnen de bladeren verdorren, maar ze blijven wel groen. Als de bladeren verkleuren, dan is dit meetal een teken dat er iets anders aan de hand is.

Om te voorkomen dat de wortels van een citrusboom te lang nat blijven is het allereerst belangrijk om een plantenbak te kiezen waaruit overtollig water makkelijk kan wegstromen. Verder is het ook aan te raden om zelf je eigen citruspotgrond te mixen, zodat je er voor kunt zorgen dat de helft van de potgrond uit zand bestaat. Door de toevoeging van zand houdt de grond minder water vast, waardoor de kans kleiner is dat de wortels van de citrusboom beschadigd raken.

Een bodemvochtigheidsmeter gebruiken

Wanneer een citrusboom in een goed drainerende plantenbak staat die gevuld is met potgrond die weinig water vast houdt, dan is de kans dat de wortels van een citrusboom beschadigen of ziek worden door een teveel aan water in de grond klein. Om verder te voorkomen dat citrusbomen te veel water krijgen, is het aan te raden om met een bodemvochtigheidsmeter te werken. In een plantenbak lijkt het namelijk al snel dat de bovenste grondlaag droog is, terwijl de grond dieper in de plantenbak eigenlijk nog vochtig is. Door een meter te gebruiken die de vochtigheid van de grond meet in het gebied waar de meeste wortels groeien, voorkom je dat de citrusboom water krijgt op het moment dat dit eigenlijk nog niet nodig is.

De beste vochtigheidsmeter die je kunt gebruiken is een tensiometer. De manier waarop een tensiometer de vochtigheid van de grond bepaald komt overeen met de manier waarop de wortels van een citrusboom de vochtigheid van de grond ervaart. Om de vochtigheid van de grond rondom de meeste wortels van een citrusboom te bepalen, kun je het beste een tensiometer van 20 tot 30 centimeter lang gebruiken, zoals de Stelzner Tensiometer Classic 20 cm of de Blumat Tensiometer Standard 30 cm. De wortels die de meeste water en voedingsstoffen opnemen groeien namelijk in de bovenste 20 tot 40 centimeter van de grond, afhankelijk van de grootte van de citrusboom. In het artikel “ Tensiometers: Aankoop, installatie, plaatsing en onderhoud” kun je meer lezen over het gebruik van een tensiometer.

tensiometer
Een tensiometer of een digitale bodemvochtigheidssensor geeft aan hoe vochtig de grond is. Op die manier is de kans klein dat de citrusboom teveel of te weinig water krijgt.

Wanneer je een tensiometer te duur of te complex vindt, dan kun je ook met een digitale bodemvochtigheidsmeter werken. Deze zijn vaak iets goedkoper, maar de kwaliteit is soms wisselend. Bij het kiezen van een digitale bodemvochtigheidsmeter is het vooral belangrijk om te kijken naar een meter die niet alleen aangeeft “nat”, “goed” en “droog”, maar ook kan aangeven is bijvoorbeeld een percentage. Een voorbeeld van een van kant-en-klare bodemvochtigheidsmeters die de vochtigheid in een numerieke waarde geven is de Ecowitt sensor, Daarnaast kun je ook je eigen bodemvochtigheidsmeter bouwen. Voor meer informatie hierover kun je op de pagina van “De Programmeerbare Plantenkas” kijken.

Om de waardes die een tensiometer of een digitale bodemvochtigheidsmeter beter te begrijpen, kun je eenmalig een testje doen om te bepalen welke waardes bij welke vochtigheid horen. Doe dit wel alleen wanneer de citrusboom in een zeer goed drainerende plantenbak gevuld met een poreuze, waterdoorlatende plantenbak is gevuld. Het testje begint namelijk met de citrusboom eenmalig veel water te geven, zodat de grond echt drassig nat is. De waarde die de meter kort na het water geven aan geeft, is het maximum dat je kunt verwachten.

Om de waarde die bij de veldcapaciteit hoort te bepalen wacht je tot er geen water meer uit de drainage gaten druppelt. Als het goed is zou dit binnen een paar uur moeten stoppen. De veldcapaciteit is namelijk het punt waarop er zowel voldoende water als lucht in de grond zit.

Verder zou je nog kunnen kijken wat de waarde is op het moment dat de blaadjes wat slapper worden. Het punt waarop dit gebeurt heet het permanente verwelking punt, en geeft het moment aan dat er zo weinig water in de grond zit dat de citrusboom geen water meer uit de grond kan halen. Bij een gezonde citrusboom kan het zijn dat de droogste waarde van de bodemvochtigheidsmeter te hoog is om het permanente verwelkingspunt te bereiken, omdat citrusbomen zeer goed bestand zijn tegen droogte.

Een waterlont gebruiken

Een alternatieve manier om citrusbomen van voldoende water te voorzien, is door met een waterlont te werken. Een waterlont is een simpel stukje absorberend touw, bijvoorbeeld een dikke, katoenen veter, die aan de ene kant in de grond van de citrusboom zit en aan de andere kant in een bak met water.

Het voordeel van een waterlont is dat het bijna onmogelijk is om te veel water te geven. De grond waarin de citrusboom staat zuigt als het ware aan de waterlont. Als de grond heel nat is, omdat je bijvoorbeeld net een dosis verdunde vloeibare plantenvoeding hebt gegeven, dan is de zuigkracht van de grond op de waterlont nihil. Er stroomt dan geen water van de waterbak naar de grond van de citrusboom. Als de grond begint op te drogen, dan neemt de zuigkracht op de waterlont toe. Hierdoor wordt er water van de bak met water in de grond gezogen. Ondanks dat de waterlont erg “lowtech” is en heel goedkoop is, is het dus toch een heel geavanceerd systeem dat de hoeveelheid water die aan de citrusboom wordt gegeven helemaal af stemt op de behoefte van de citrusboom.

citrus waterlont
Steek de waterlont, bijvoorbeeld een dikke katoenen veter, met behulp van een stokje in de grond. Zorg dat het uiteinde van de waterlont op dezelfde diepte zit als de wortels, meestal op een diepte van 20 centimeter.
citrus waterlont
Steek het andere uiteinde van de waterlont in een fles of bak met water. Hier wordt de waterlont gebruikt in een plantenzak vol met jonge, zelf gezaaide kaffir limoen plantjes, waardoor een kleine fles volstaat. Wanneer je een waterlont voor een grote citrusboom gebruikt, is het belangrijk dat er meerdere liters water in de waterbak passen en dat het waterlont lang genoeg is om tot de bodem van de waterbak te komen.

Er zijn twee dingen die de werking van de waterlont kunnen hinderen. Ten eerste is het belangrijk om te voorkomen dat de bak met water leeg raakt. Doordat de waterlont precies genoeg water geeft, kan de grond snel uitdrogen als de waterbak voor een langere tijd leeg staat. Vooral bij citrusbomen die vruchten aan het ontwikkelen zijn kan dit ervoor zorgen dat het tekort aan water ervoor zorgt dat er extra veel onrijpe vruchten van de citrus afvallen.

Ten tweede kunnen algen de werking van de waterlont verstoren. Algen kunnen de poriën van de waterlont verstoppen, waardoor de waterlont geen water meer van de waterbak naar de citrusboom kan vervoeren. Om algen te voorkomen is het belangrijk dat de waterbak wordt afgeschermd van zonlicht. Dit kan door een ondoorzichtige waterbak te gebruiken of de waterbak bijvoorbeeld te verven. Ook kan het helpen om de waterlont door een ondoorzichtige buis te rijgen, zodat het stuk lont dat tussen de waterbak en de plantenbak loopt donker blijft. Als er toch algen in de waterbak groeien, dan kun je de waterbak het beste goed schoonmaken en de waterlont vervangen door een nieuwe lont.

Jonge citrusbomen

De citrusbomen die je in het tuincentrum koopt zijn meestal 1 tot 2 jaar geleden gestekt. Een gestekte citrusboom is pas “volwassen” als hij 6 tot 10 jaar oud is. Het is daarom aan te raden om een citrusboom de eerste vier jaar na aankoop te behandelen alsof het een jonge citrusboom is.

nieuwe citrusboom
Bij aankoop zijn citrusbomen meestal 1 tot 2 jaar oud. Een citrusboom is pas volwassen als hij 6 tot 10 jaar oud is. Om de groei van de kroon en de wortels te stimuleren, is het belangrijk om de eerste 4 jaar na aankoop te voorkomen dat de citrusboom last heeft van waterstress. Op die manier kun je tientallen jaren plezier hebben van de citrusboom.

Bij de verzorging van een jonge citrusboom ligt de focus vooral op de ontwikkeling van een gezond wortelstelsel en een volle kroon met veel bladeren. In de periode dat je een citrusboom als een jonge boom verzorgt, zal de plant meestal wel bloemen en zelfs een enkele vrucht krijgen, maar dit zou niet de focus moeten zijn als je wilt dat de plant vele jaren mee gaat. Op de lange termijn zal een citrusboom die in de eerste jaren een goed wortelstelsel en een volle bladerkroon heeft ontwikkeld meer vruchten produceren en beter bestand zijn tegen omgevingsstress, plagen en ziektes.

citrusboom water stress
Wanneer de citrusboom te weinig water uit de grond kan opnemen, dan krullen de bladeren in eerste instantie naar boven toe, als een soort kommetje.

Bij het water geven van jonge citrusbomen is het doel om ervoor te zorgen dat de citrusboom altijd voldoende, en nooit te weinig of te veel water krijgt. Het punt waarop er voldoende, maar niet te veel, water in de bodem zit wordt de veldcapaciteit genoemd. Wanneer de vochtigheid van de grond op veld capaciteit is, dan kunnen de wortels van de citrusboom makkelijk water naar binnen zuigen en zit er voldoende zuurstof in de grond zodat de wortels kunnen ademen. Wanneer je een tensiometer gebruikt, dan geeft deze 10 tot 20 hPa of cBar aan als de grond op veldcapaciteit is. Bij een digitale bodemvochtigheidsmeter zou de waarde ergens tussen de 15 en 55% moeten liggen. De exacte waarde die een tensiometer of digitale bodemvochtigheidsmeter aangeeft bij op het punt van de veldcapaciteit hangt af van de samenstelling van de grond. Het is daarom aan te raden om het testje dat onder het kopje “Een bodemvochtigheidsmeter gebruiken” uit te voeren.

citrusboom water tekort
Citrusbomen waar vruchten aan hangen zouden altijd voldoende water moeten kunnen op nemen. Als de bladeren van een vruchtdragende citrusboom omhoog gaan krullen, dan is het belangrijk om snel actie te ondernemen. Geef echter niet in een keer te veel water, maar geef regelmatig een klein beetje water dat dezelfde temperatuur heeft als de grond, om te voorkomen dat de citrusboom last krijgt van acute stress.

Volwassen citrusbomen

Als een citrusboom 6 tot 10 jaar oud is, dan is hij meestal volwassen. Dit betekent dat de citrusboom een kroon vol takken en bladeren heeft en een groot en sterk vertakt wortelstelsel bezig. Samen zorgen de bladeren en het wortelstelsel ervoor dat de citrusboom voldoende water en voedingsstoffen kan opnemen om veel fruit te produceren. Om veel vruchten te krijgen heeft een citrusboom namelijk veel energie, dat wordt aangemaakt tijdens het fotosyntheseproces in de bladeren, en veel voedingsstoffen, die uit de grond worden opgezogen door de wortels, nodig.

volwassen citrusboom
Pas als een citrusboom 6 tot 10 jaar oud is, is hij volwassen genoeg om een goede oogst te geven. Soms is het nodig om de bloei van een gezonde, volwassen citrusboom in gang te zetten door de citrusboom gecontrolelerd te laten opdrogen.

Voordat een citrusboom vruchten krijgt, moet de citrusboom eerst gaan bloeien. Meestal gebeurt dit vanzelf, maar soms heeft een citrusboom een extra zetje nodig om uitbundig te kunnen bloeien. Dit zetje kun je geven in de vorm van droogte. Wanneer een citrusboom voor een langere tijd droogte ervaart, dan wordt het overlevingsmechanisme aan gezet. De hormonen die de plant hierdoor produceert, zorgen ervoor dat de citrusboom gaat bloeien op het moment dat er weer voldoende water is. Aangezien de citrusboom stress zal ervaren door de droogte, is het uiterst belangrijk dat je dit alleen doet wanneer de citrusboom volwassen is en het afgelopen half jaar zeer gezond is geweest. Citrusbomen die te jong zijn, een tijd slecht zijn verzorgd of die pas last hebben gehad van een ziekte of van een insecten plaag kunnen permanent beschadigen door langdurige droogte.

citrus bladkrul
Wanneer de bladeren van de citrusboom niet alleen krullen, maar verkleurd zijn, dan is het belangrijk om na te gaan of het wortelstelsel niet beschadigd is.

Om de bloei te stimuleren laat je de citrusboom uitdrogen tot de bladeren net iets slapper beginnen te worden. Vanaf dat punt zorg je ervoor dat de grond een maand lang niet natter, maar ook zeker niet droger wordt. Dit kun je het beste doen door de waarde die de tensiometer of de bodemvochtigheidsmeter aangeeft op het punt te houden waarop de blaadjes net iets slapper begonnen te worden. Het is erg belangrijk dat je de citrusboom alleen gecontroleerd laat opdrogen als je er zeker van bent dat je elke dag wat tijd en aandacht aan de citrusboom kunt besteden.

citrusboom bladkrul
Wanneer de bladeren slapper aan voelen, beginnen te hangen of beginnen te krullen, dan is het verwelkingspunt bereikt.
citrusboom waterstresss
Wanneer een citrusboom voor een langere tijd last heeft van waterstress, dan beginnen de bladeren slap te worden en naar beneden te hangen.

Na de citrusboom een maand gecontroleerd te hebben laten uitdrogen, kun je de citrusboom weer water geven tot de veldcapaciteit is bereikt. Vanaf dit moment zorg je ervoor dat de grond weer op veldcapaciteit blijft tot na de oogst. Op die manier kan de citrusboom makkelijk water en voedingsstoffen uit de grond halen, waardoor de citrusvruchten goed kunnen groeien en een goede smaak krijgen. Door ervoor te zorgen dat de vochtigheid van de bodem tijdens de ontwikkeling van de citrusvruchten constant blijft, voorkom je dat de vruchten barsten voordat ze rijp zijn. Om de gezondheid van de citrusboom te waarborgen is het aan te raden om twee jaar te wachten voordat je de bloei weer gaat stimuleren door een maand van gecontroleerde droogte.

citrusboom water geven
Zodra de citrusboom begint te bloeien, is het belangrijk dat de grond een constante vochtigheid behoud. Een te droge grond, een te natte grond of een grond die regelmatig van vochtigheid veranderd kan ervoor zorgen dat de citrusboom extra bloemen laat vallen.
citrusboom water geven
Tijdens de eerste 2 maanden na de bloei laat een citrusboom een groot deel van zijn vruchten vallen. Om de vruchtval te verminderen, is het belangrijk dat de citrusboom geen last heeft van waterstress.

citrusboom water geven
Wanneer de citrusvruchten hun maximale formaat hebben bereikt, dan zijn ze minder gevoelig voor een tekort aan water. Wel kunnen de vruchten barsten als de vochtigheid van de bodem snel veranderd.
citrusboom water geven
Om te voorkomen dat citrusvruchten barsten, is het belangrijk om de vochtigheid van de bodem constant te houden. Door een tensiometer, een bodemvochtigheidssensor of een waterlont te gebruiken kun je de vochtigheid van de grond stabiel houden.

Vragen en opmerkingen

Het kweken van citrusbomen gaat meestal goed, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over jouw citrusboom, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus gastenboek. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

Bronnen en verder lezen