De droom van menig hobby kweker is om een grote, chique kas te bezitten. Helaas moeten de meeste van ons, net als wij, het doen met een klein stadstuintje of een een balkon. Gelukkig zijn kassen tegenwoordig ook in kleinere formaten te krijgen, zodat bijna iedereen in een kas kan kweken. In dit artikel geven we een overzicht van verschillende merken en modellen kassen. Daarnaast bespreken we de belangrijkste aandachtspunten bij het aanschaffen en plaatsen van een kas. 

Er zijn ongelooflijk veel tuinkassen, muurkassen en broeikassen te vinden. In de onderstaande tabel hebben we een overzicht gemaakt van een groot aantal kassen die geschikt zouden kunnen zijn om planten in te kweken waarvoor het het hele jaar of een deel van het jaar buiten te koud is. Veel fabrikanten maken een bepaalde kas in verschillende maten en kleuren. Om eindeloze herhaling te voorkomen, hebben we in de tabel van elke serie maar één kas weergegeven. Van de meeste kassen in de tabel zijn dus in grote en kleinere versies en soms ook in andere kleuren te verkrijgen.

Om het zoeken makkelijker te maken kun je in het tekstveld boven de tabel een trefwoord intypen, zoals een merk. Ook kan je de tabel op een bepaalde eigenschap sorteren, door op de kopjes met een ⬍ te klikken, in de bovenste rij van de tabel. Heb je een kas gezien waar je wat meer van wilt weten, dan kun je klikken op de foto of op de tekst “Klik voor het verkooppunt!” in de rij waar de kas staat om naar een webwinkel te gaan die de kas verkoopt. Helaas verandert het assortiment van online winkels vaak snel, dus het kan zijn dat sommige links na een tijdje niet meer werken. Ook is het belangrijk om op de website van de online winkel nogmaals te controleren of de kweekbak echt de eigenschappen heeft waarnaar je op zoek bent.

Onder de tabel leggen we uit welke eigenschappen het verschil kunnen maken tussen een goede en een minder goede kas. Zo bepaald het soort planten dat je in de kas gaat kweken of je beter een glazen kas of een kunststof kas kunt kiezen. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de kwaliteit van het frame. Daarnaast heeft elke soort kas, zoals een koude bak, een muurkas of een vrijstaande kas, elk zijn eigen belangrijke aandachtspunten. Samen zorgt al deze informatie ervoor dat je een kas kiest waar je tientallen jaar heel fijn in kunt kweken.

Let op! Wij verkopen zelf dus geen producten en zijn dus niet verantwoordelijk voor de producten en de service die de online winkels waar wij naar linken leveren. Helaas kunnen wij dus geen vragen beantwoorden over de levering van kassen of andere producten.

Kassen zijn er in allerlei vormen en maten. Er zijn twee dingen die alle kassen met elkaar gemeen hebben: Ze bestaan voor een groot deel uit lichtdoorlatend glas of kunststof en ze bestaan uit een frame. Eerst bespreken we hieronder waar je op moet letten bij het kiezen van het glas of kunststof waar jouw toekomstige kas van gemaakt is, en wat de voor- en nadelen van verschillende frames zijn. Daarna bespreken we nog een paar extra punten die bij het aanschaffen van een specifieke kas, zoals een koude bak, een muurkas of een vrijstaande kas, van belang kunnen zijn.

Er zijn twee eigenschappen van het glas of het kunststof waar de wanden en het dak van de kas gemaakt is die een grote invloed hebben op de temperatuur in het glas. De eerste eigenschap is de hoeveelheid licht die het glas of het kunststof doorlaat. De tweede eigenschap is de snelheid waarmee het glas of het kunststof hitte van in de kas afgeeft aan de lucht buiten de kas. Hieronder leggen we uit waarom deze eigenschappen van belang zijn bij het kiezen van de ideale kas.

Zonlicht bestaat niet alleen uit licht dat wij kunnen zien, maar ook uit UV-licht en infrarood licht. Elke lichtsoort heeft een ander effect op de planten die in de kas groeien en op de temperatuur in de kas. Idealiter laat het materiaal waar de wanden en het dak van de kas gemaakt is 100% van het zichtbare licht uit zonlicht door, een redelijke hoeveelheid UV-licht en vrijwel geen infrarood licht. Dit zorgt ervoor dat de planten in de kas goed kunnen groeien.

Het is belangrijk dat het glas of het kunststof van de kas het zichtbare licht en een klein beetje UV-licht doorlaat, omdat planten dit gebruiken voor de fotosynthese. Om planten voldoende suikers aan te laten maken om goed te groeien en een lekkere oogst te laten produceren, is dit soort licht dus heel belangrijk. Daarnaast is het ook nog eens zo dat zichtbaar licht en zwak UV-licht ervoor zorgt dat er infrarood licht in de kas komt. De materialen in de kas, zoals de potgrond en de planten, stoten infrarood lichtdeeltjes uit na het absorberen van zwakke UV-lichtdeeltjes en zichtbare lichtdeeltjes. Wanneer je hier meer over wilt weten, dan kun je het artikel “De Moestuin: De Natuurkunde Van Het Broeikaseffect In Een Kas” doorlezen. In dat artikel hebben we geprobeerd om op een simpele manier uit te leggen hoe lichtdeeltjes voor het broeikas effect zorgen.

Dat het glas of het kunststof van de kas infrarood licht moet tegenhouden, klinkt voor veel mensen waarschijnlijk onlogisch. Infrarood licht staat immers bekend om zijn verwarmende eigenschappen, en het doel van een kas is om een warme plek te creëren voor planten die niet zo goed tegen kou kunnen. Toch is het blokkeren van infrarood licht essentieel voor het broeikaseffect. Zoals we hierboven hebben verteld, ontstaan er namelijk infrarood lichtdeeltjes in de kas doordat de materialen in de kas zichtbaar licht en UV-licht opnemen en dit licht vervolgens voor een deel in de vorm van infrarood licht weer uit scheiden. Als het glas of het kunststof infrarood licht zou doorlaten, dan zou dit infrarood licht de kas weer uit kunnen, en zou er per saldo dus evenveel infrarood licht in de kas zitten als buiten de kas.

Door het infrarood licht dat in de kas ontstaat “op te sluiten” zit er uiteindelijk in de kas meer infrarood licht dan buiten de kas. Hierdoor is er na een paar uur zon zo veel infrarood licht dat de lucht, de grond, de planten en al de rest in de kas kan opwarmen, dan het in de kas warmer wordt dan buiten. Hoe beter het glas of het kunststof van de kas dus zichtbaar licht doorlaat en hoe beter het glas of het kunststof infrarood licht blokkeert, hoe minder zonlicht er nodig is om de temperatuur in de kas te laten stijgen en hoe warmer het in de kas zal worden.

Zodra de zon onder gaat, dan stopt de kas met opwarmen. Tenzij je een verwarming in de kas plaatst, zal de kas vanaf dat moment gaan afkoelen. Dit kan zijn omdat er gaten en kieren in de kas zitten, waardoor de warme lucht die in een kas zit kan ontsnappen. Ook gaat er warmte verloren door het glas of het kunststof van de kas. Dit komt, omdat de warme lucht in de kas het glas of het kunststof van het dak en de wanden opwarmt. De warmte wordt vervolgens afgegeven aan de koude lucht buiten de kas.

Hoe lang het duurt voordat de warmte die overdag in de kas is ontstaan verloren gaat, hangt af van de isolerende en warmte geleidende eigenschappen van het glas of het kunststof. Over het algemeen geldt dat een kas van kunststof minder snel afkoelt dan een kas van glas, en dat een kas van meerdere lagen glas of kunststof ook minder snel afkoelt dan een kas gemaakt van een enkele laag glas of kunststof de koude lucht buiten de kas.

Hieronder hebben we de lichtdoorlaatbaarheid en isolerende werking van verschillende materialen waar kassen van gemaakt worden in een tabel gezet. Dit zijn waardes voor een enkele laag glas, plexiglas en polycarbonaat. Per extra laag gaat de lichtdoorlaatbaarheid voor PAR licht ongeveer 10% naar beneden, maar het warmteverlies gaat dan vaak rond de 50% naar beneden. Enkel glas heeft daardoor de beste lichtdoorlaatbaarheid, maar kunststof, en dan vooral meerdere lagen kunststof, geeft een betere isolatie. Welk materiaal de beste keuze is voor de kas die je gaat gebruiken hangt daarom vooral af van het doel van de kas.

* De technische gegevens van de materialen waar een kas van wordt gemaakt kunnen sterk per fabrikant verschillen. Informeer daarom altijd bij de verkoper of bij de maker naar de technische specificaties van het glas of het kunststof dat gebruikt is om de kas van je voorkeur van te maken.

Als je de kas gaat gebruiken om jonge planten in op te kweken, zoals vaak wordt gedaan in een muurkas of een koude bak, dan is de behoefte aan licht iets minder en de behoefte aan warmte juist wat meer. In dat geval is een kas van kunststof, en eventueel zelfs dubbel of trippel laags kunststof, een goede keuze. De grond in de kas is dan een groot deel van de dag warm, waardoor warmte minnende planten goed kunnen ontkiemen. Het is wel belangrijk om de planten zodra ze enkele echte blaadjes hebben uit te planten, om een tekort aan licht te voorkomen.

Als je de kas gaat gebruiken om planten die niet tegen de kou kunnen in de herfst en winter in te zetten, dan heb je een kas nodig die veel licht doorlaat en die de temperatuur niet onder een bepaald minimum laat zakken. De meeste jaren is het in Nederland en België niet mogelijk om het zowel licht als warm genoeg te houden in de kas zonder hulpmiddelen. Dit betekent dat je een kweeklamp en/of een verwarming nodig hebt. Vaak is het relatief goedkoop om de kas te verwarmen, omdat dit alleen op heel koude dagen nodig is, en dan vaak maar een klein deel van de dag, vallen de kosten vaak mee. De kosten voor het aanschaffen van een kweeklamp die groot en krachtig genoeg zijn voor een kleine kas zijn erg hoog, vaak honderden tot zelfs meer dan duizend euro. Met dat in gedachten kun je daarom beter kiezen voor een kas van glas die veel licht doorlaat, maar iets sneller afkoelt.

Het frame waar de panelen van de muren en het dak aan worden bevestigd worden meestal gemaakt van verzinkt staal, aluminium, vurenhout of hardhout. Tussen twee kassen van hetzelfde materiaal, maar van een ander merk, kan een groot verschil in stevigheid en vochtbestendigheid zitten. Daarnaast is het over het algemeen een stuk makkelijker om een stuk van het glas of het kunststof van de wanden of het dak te vervangen, maar niet zo makkelijk om een kapot frame te herstellen. Zorg er daarom altijd voor dat je niet alleen weet waar de kas van is gemaakt, maar ook hoe dik het materiaal is dat voor het frame wordt gebruikt en hoe het is afgewerkt om het weerbestendig te maken.

Een frame van hout heeft als voordeel dat het warmte opneemt, en hierdoor bijdraagt aan de isolatie van de kas. Helaas vraagt hout wel veel onderhoud. In de kas is het vaak vochtig, en daarbuiten ook, dus het is nodig om het houten frame van de kas regelmatig te beitsen of te verven om houtrot te voorkomen. De levensduur van hout hangt vaak erg af van de hardheid van het hout. Een kas van vurenhout is vaak goedkoop, maar is vaak gevoelig voor houtrot en kan breken als er door de wind veel druk op het frame komt te staan. Een kas van hardhout is daarentegen vaak zeer prijzig, maar wel mooi en gaat, mits goed onderhouden, tientallen jaren mee.

Een frame van staal of aluminium is onderhoudsvrij, waardoor het voor veel hobby kwekers geliefd is. De levensduur van staal en aluminium is erg afhankelijk van de afwerking. Door het verzinken van staal of het spuiten van aluminium is de kans op roest klein, en gaat het lang mee. Minder goed afgewerkt materiaal kan roesten, waardoor zwakke plekken kunnen ontstaan. Ook hangt de stevigheid van een stalen of aluminium frame erg af van de dikte van het materiaal. Bij goedkope kassen gebeurt het soms dat het staal of aluminium te dun is, waardoor het verbuigt als de wind druk uitoefent op de kas.

Kassen worden in verschillende vormen en maten gemaakt. De vorm van de kas bepaald voor een groot deel wat je er precies mee kunt. Hieronder leggen we voor verschillende soorten kassen uit waarvoor de kas geschikt is, en op welke punten je moet letten bij het uitkiezen van zo’n kas.

Een koude bak is eigenlijk een soort mobiele kas. Je zet een koude bak op een plek waar je de aarde wilt verwarmen, zodat je eerder kunt beginnen met zaaien of uitplanten in de volle grond of in een moestuinbak. Een koude bak bestaat dan ook uit een deksel van glas of kunststof. De zijkanten van een koude bak zijn gemaakt van hetzelfde soort glas of kunststof als het deksel of van hout. De bodem van een koude bak is open, zodat het dus direct op de aarde geplaatst kan worden.

Bij het kiezen van een koude bak is het vooral belangrijk om te kijken naar hoe je de koude bak kunt vastzetten in de grond. Zeker als het deksel open staat, kan de wind makkelijk in de kas komen, waardoor de kans bestaat dat die bak weg vliegt. Grote, zwaren koude bakken blijven meestal vanzelf staan, maar kleinere bakken gemaakt van licht kunststof hebben de neiging snel weg te vliegen. Deze zou je bijvoorbeeld vast moeten kunnen zetten met paaltjes die je diep die grond in slaat.

Een ander punt om rekening mee te houden is de hoogte van een koude bak. De koude bak moet hoog genoeg zijn om het deksel dicht te houden totdat het buiten warm genoeg is voor de planten om de koude bak weg te halen. Zo is een tomatenplant na tien weken ongeveer 90 centimeter hoog. Als je een tomatenplanten begin maart in een koude bak plaatst, en je van plan bent om de koude bak half mei weg te halen, dan zal de koude bak dus 90 centimeter hoog moeten zijn. Een andere optie is uiteraard om een lagere koude bak te gebruiken en wat later te zaaien.

Een muurkas wordt aan de muur van een huis, schuur of bijgebouw bevestigd. Hierdoor staat een muurkas stevig, waardoor er voor wat kleinere kassen geen fundering nodig is. Ook dient de muur, vooral als deze van steen is, als opslag voor warmte, waardoor de kas minder snel afkoelt zodra de zon onder is gegaan. Om die reden wordt een muurkas dan ook vaak gebruikt om plantjes op te kweken in het voorjaar en om planten die niet tegen kou kunnen in de winter in te laten overwinteren.

Het aanschaffen van een muurkas heeft alleen zin als de kas voldoende licht opvangt. Het is daarom zeer belangrijk om naar de stand van de zon ten opzichte van de muur waar de kas tegenaan komt te kijken. Als de zon vrijwel nooit op de muur valt in het seizoen waarin je extra warmte nodig hebt, dan heeft het weinig zin om hier een muurkas tegen aan te zetten. Om de binnenkant van een kas op te warmen is er namelijk veel zonlicht nodig.

Een ander punt om op te letten bij de aanschaf van een muurkas is de staat van de muur waar de kas tegen aan komt. De lucht in de kas wordt soms zeer vochtig, waardoor er een kans bestaat dat de muur beschadigd. Dit geldt zowel voor bakstenen muren als houten muren. Het is vaak een goed idee om de muur te impregneren met waterafstotende verf voordat je de muurkas plaatst. Ook is het aan te raden om te controleren of de muur het gewicht van de kas houdt, in het geval dat de kas aan de muur vast wordt gemaakt.

Een vrijstaande kas is een complete kas, bestaande uit een dak en vier muren. Een vrijstaande kas kan voor van alles gebruikt worden. Kleinere vrijstaande kassen worden meestal gebruikt om in het voorjaar zaadjes in te laten ontkiemen of om planten waarvoor het zomerseizoen bij ons te kort is van zaadje tot oogst in te kweken. Grotere vrijstaande kassen kunnen daarnaast ook gebruikt worden als wintertuin, waarin planten in kunnen overwinteren en waar je eventueel zelfs in de winter in kunt gaan zitten.

Bij het kiezen van een vrijstaande kas is het allereerst belangrijk om rekening te houden met de plek waar de kas gaat komen. Een vrijstaande kas moet aan alle zijden toegankelijk zijn vanaf de buitenkant, zodat de ramen regelmatig schoon gemaakt kunnen worden. Ook mogen er geen grote objecten, zoals een huis of een hoge boom, in de buurt staan die voor schaduw of gevaarlijke situaties, zoals afvallende takken, kunnen zorgen. Een vrijstaande kas zou dus zowel voor de lichtinval als voor de veiligheid echt vrij moeten staan.

Een ander punt om rekening mee te houden bij het kiezen en plaatsen van een vrijstaande kas, is de oriëntatie van de kas. Wanneer je in een kas gaat kweken wil je meestal dat het in de winter zo warm mogelijk wordt in de kas. Aan de andere kant wil je dat de temperatuur in de zomer beheersbaar blijft, omdat het anders zo warm kan worden in de kas dat de planten beschadigen. Onderzoek heeft laten zien dat een kas waarvan de lange zijden naar het oosten en westen gericht zijn, en de korte zijden dus naar het zuiden en noorden gericht zijn, de beste resultaten op levert. Op die manier vangt de kas in de winter namelijk de maximale hoeveelheid licht op, en maak je dus optimaal gebruik van het broeikaseffect waardoor de temperatuur in de kas veel hoger is dan buiten. In de zomer is de lichtinval juist wat minder, waardoor de kans kleiner is dat de planten in de kas het te warm krijgen.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, moet je nog iets verder naar beneden scrollen, tot voorbij de advertenties.

• Adams, S. A., & Todd, K. A. (2014). Cold Frames, High Tunnels, and Greenhouses: Choose a Growing Structure Best for You.
• Aldrich, R. A. (1985). Greenhouse engineering (No. 631.34 A53).
• Baudoin, W., Nono-Womdim, R., Lutaladio, N., Hodder, A., Castilla, N., Leonardi, C., ... & Duffy, R. (2013). Good agricultural practices for greenhouse vegetable crops: principles for mediterranean climate areas. Fao.
• Both, A. J. (2002). Greenhouse glazing. Horticultural Engineering Newsletter. Rutgers Cooperative Extension, 17, 5-6.
• Castilla, N. (2013). Greenhouse technology and management. Cabi.
• Dana, M. N., & Lerner, B. R. (2000). Hotbeds and Cold Frames. Department of Horticulture, Purdue University, Cooperative Extension Service.
• Dannehl, D., Schmidt, U., & Rocksch, T. (2008). Light transmission (PAR, UVA and UVB) of different greenhouse glass materials and effects on physiological and morphological parameters of ornamental plants. In ISHS-SHE, 1st Symposium on Horticulture in Europe, Abstr (pp. 196-197).
• Dragićević, S. M. (2011). Determining the optimum orientation of a greenhouse on the basis of the total solar radiation availability. Thermal Science, 15(1), 215-221.
• Gupta, M. J., & Chandra, P. (2002). Effect of greenhouse design parameters on conservation of energy for greenhouse environmental control. Energy, 27(8), 777-794.
• Hanan, J. J., Holley, W. D., & Goldsberry, K. L. (2012). Greenhouse management (Vol. 5). Springer Science & Business Media.
• Manohar, K. R., & Igathinathane, C. (2007). Greenhouse technology and management. BS Publications,.
• Maraveas, C. (2019). Environmental sustainability of greenhouse covering materials. Sustainability, 11(21), 6129.
• Marshall, R. (2014). The Greenhouse Gardener's Manual. Timber Press.
• Peña, A., Valera, D. L., Pérez, F., Ayuso, J., & Pérez, J. (2004). Behavior of greenhouse foundations subjected to uplift loads. Transactions of the ASAE, 47(5), 1651.
• Ponce, P., Molina, A., Cepeda, P., Lugo, E., & MacCleery, B. (2014). Greenhouse design and control. CRC Press.
• Roberts, W. J. (1998). Glazing materials, structural design, and other factors affecting light transmission in greenhouses. In Greenhouse Glazing and Solar Radiation Transmission Workshop.
• Roos, C. J. (2008). Principles of Heat Transfer: Supplement to Heat Transfer Product Reviews. Washington State University Extension Energy Program.
• Sanford, S. (2011). Reducing greenhouse energy consumption—An overview. Energy, 3907(01).
• Sethi, V. P. (2009). On the selection of shape and orientation of a greenhouse for composite climates. International Journal of Sustainable Energy, 28(1-3), 45-58.
• Sethi, V. P. (2009). On the selection of shape and orientation of a greenhouse: Thermal modeling and experimental validation. Solar Energy, 83(1), 21-38.
• Serrano, M. A., & Moreno, J. C. (2020). Spectral transmission of solar radiation by plastic and glass materials. Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology, 208, 111894.
• Singh, P. K. (2012). Hot Bed & Cold Frame Construction and Use. Asian Journal of Agriculture and Rural Development, 2(393-2016-23825), 447-451.
• Stanciu, C., Stanciu, D., & Dobrovicescu, A. (2016). Effect of greenhouse orientation with respect to EW axis on its required heating and cooling loads. Energy Procedia, 85, 498-504.
• Tantau, H. J., Hinken, J., von Elsner, B., Max, J. F. J., Ulbrich, A., Schurr, U., ... & Reisinger, G. (2012, October). Solar transmittance of greenhouse covering materials. In VII International Symposium on Light in Horticultural Systems 956 (pp. 441-448).
• Von Elsner, B., Briassoulis, D., Waaijenberg, D., Mistriotis, A., Von Zabeltitz, C., Gratraud, J., ... & Suay-Cortes, R. (2000). Review of structural and functional characteristics of greenhouses in European Union countries: Part I, design requirements. Journal of Agricultural Engineering Research, 75(1), 1-16.
• Von Elsner, B., Briassoulis, D., Waaijenberg, D., Mistriotis, A., Von Zabeltitz, C., Gratraud, J., ... & Suay-Cortes, R. (2000). Review of structural and functional characteristics of greenhouses in European Union countries, part II: Typical designs. Journal of agricultural engineering research, 75(2), 111-126.
• von Zabeltitz, C.. (2011). Integrated Greenhouse Systems for Mild Climates: Climate Conditions, Design, Construction, Maintenance, Climate Control. Springer.
• Walker, J. N., JN, W., & GA, D. (1973). Greenhouse structures.
• Worley, J. W. (2009). Greenhouses: heating, cooling and ventilation.
• Worley, J. W. (2009). Hobby greenhouses.